26/11/14

Ήταν ο Μαρξ ρατσιστής ;

Του Κώστα Καλλωνιάτη
Στο δοκίμιο του Μαρξ «σχετικά με το ιουδαϊκό ζήτημα» το σημείο όπου κυρίως εστιάζεται η κριτική διαφόρων συγγραφέων (Bernard Lewis, Edward H. Flannery, Hyam Maccoby) περί αντισημιτισμού είναι το εξής : «Ποια είναι η κοσμική βάση του Ιουδαϊσμού ; Η πρακτική ανάγκη, το ατομικό συμφέρον. Ποια είναι η εγκόσμια λατρεία των Ιουδαίων ; Το παζάρεμα. Ποιος είναι ο επίγειος θεός του ; Το χρήμα !... Τι περιλαμβάνεται με αφηρημένο τρόπο στην Ιουδαϊκή θρησκεία – η περιφρόνηση προς την θεωρία, την τέχνη, την ιστορία, τον άνθρωπο ως αυτοσκοπό» (Karl Marx, Selected Writings, by Karl Marx and Lawrence H. Simon, 1994, page 22.). 

Επίσης, το 1845 στο βιβλίο που συνέγραψε με τον Ένγκελς «Η Αγία Οικογένεια ή κριτική της κριτικής», ο Μαρξ αναφερόμενος στη διατριβή του 1843 έλεγε πως είχε «αποδείξει πως το καθήκον της κατάργησης της ουσίας του Ιουδαϊσμού είναι στην πραγματικότητα το καθήκον της κατάργησης του Ιουδαϊσμού στην αστική κοινωνία, η κατάργηση της απανθρωπιάς της καθημερινής πράξης της ζωής, η κορυφή της οποίας είναι το χρηματικό σύστημα» (The Holy Family Chapter VI (3), The Jewish Question No. 3, Karl Marx Mainz, 1845.)
Για να καταλάβουμε γιατί λέει αυτά που λέει ο Μαρξ πρέπει να καταλάβουμε τόσο τη διαφωνία του με τον Μπρούνο Μπάουερ (συγγραφέας του ‘Ιουδαϊκού ζητήματος’) όσο και την γενικότερη προσέγγιση του Μαρξ στα κοινωνικά ζητήματα.
Ο Μπάουερ θέτει το ζήτημα του Ιουδαϊσμού σε θρησκευτική βάση και ουσιαστικά θεωρεί πως η απελευθέρωση των εβραίων θα επιτευχθεί με την πολιτική κατάργηση της θρησκείας, θεωρώντας ότι αυτή ισοδυναμεί με εξάλειψη της θρησκείας γενικά. Μιλά δηλαδή για την ουσιαστική μετατόπιση της θρησκείας από το πολιτικό κράτος στην κοινωνία των ιδιωτών πιστεύοντας πως αν κάποιοι θέλουν να εκτελούν θρησκευτικά καθήκοντα, αυτό θα πρέπει να τους παραχωρείται σαν ιδιωτική υπόθεση. Για τον Μπάουερ δεν θα υπάρχει καμία θρησκεία αν δεν υπάρχει προνομιακή θρησκεία.
Αντίθετα, ο Μαρξ δεν ενδιαφέρεται για τον διαχωρισμό του πολιτικού κράτους με την κοινωνία των ιδιωτών από την θρησκεία (χριστιανική ή ιουδαϊκή) γιατί δεν εξετάζει το ιουδαϊκό ζήτημα με όρους θρησκευτικής αλλά κοινωνικής χειραφέτησης. Όπως χαρακτηριστικά λέει «η θρησκεία δεν αποτελεί την αιτία αλλά το φαινόμενο της εγκόσμιας στενοκεφαλιάς». Γι’ αυτό και πιστεύει πως θα πρέπει κανείς να ερμηνεύσει τα θρησκευτικά δεσμά των πολιτών με τα γήινα δεσμά τους. Έτσι, στον Μαρξ, το ζήτημα της σχέσης της πολιτικής χειραφέτησης με τη θρησκεία, γίνεται το ζήτημα της σχέσης της πολιτικής χειραφέτησης με την ανθρώπινη. Η πολιτική χειραφέτηση δεν είναι η τελειωτική, χωρίς αντιφάσεις χειραφέτηση από τη θρησκεία γενικά (βλ Μάριο Ρόσι, Εισαγωγή στο Εβραϊκό ζήτημα). 

Για να ξεπεράσει την θεολογική προσέγγιση του Μπάουερ ο Μαρξ εξετάζει ποιο κοινωνικό στοιχείο είναι εκείνο που πρέπει να ξεπεραστεί για να καταργηθεί ο ιουδαϊσμός. Για τον σκοπό αυτό στρέφει την προσοχή του στον καθημερινό, τον πραγματικό εβραίο, όχι τον θρησκευτικό, τον σαββατιάτικο. Και ο πραγματικός εβραίος δεν επιβίωσε στη διάρκεια των αιώνων στη διασπορά χάρις μόνον στην κλειστή θρησκευτική κοινωνία του, αλλά κυρίως χάρις στην ικανότητά του να ‘παράγει’ και να διακινεί χρήμα εξαγοράζοντας εύνοια, προνόμια, κοινωνική ανοχή και, τελικά, εξουσία. Όταν, λοιπόν, ο Μαρξ αντιπαραθέτει στην θρησκευτική χειραφέτηση που προτείνει ο Μπάουερ για τους εβραίους την κοινωνική χειραφέτηση του ανθρώπου-εβραίου, αυτή δεν μπορεί να είναι άλλη από την απεξάρτησή του από το εμπόριο και το χρήμα, δηλαδή από τον πρακτικό, πραγματικό ιουδαϊσμό. Για τον Μαρξ, «μόνον η οργάνωση της κοινωνίας κατά τρόπο που να καταργεί τις προϋποθέσεις του εμπορίου θα έκανε αδύνατη την ύπαρξη του εβραίου και η θρησκευτική του συνείδηση θα διαλυόταν μέσα στην πραγματικότητα της κοινωνίας. Η χειραφέτηση λοιπόν των εβραίων – στην έσχατη σημασία της – είναι η χειραφέτηση της ανθρωπότητας από τον ιουδαϊσμό. Και όταν μιλάμε εδώ για ιουδαϊσμό εννοούμε την τοκογλυφία, την κερδοσκοπία, την αισχροκέρδεια» (Μ. Ρόσι).
Με άλλα λόγια, ο ιουδαίος είναι στον πυρήνα του καπιταλιστικού συστήματος και αποτελεί τον αυθεντικότερο εκπρόσωπό του. Βρίσκεται πίσω από κάθε χριστιανό και ουσιαστικά έχει διαβρώσει τον χριστιανισμό. Με αυτή την έννοια η χειραφέτηση της ανθρωπότητας από τον ιουδαϊσμό είναι η χειραφέτηση της ανθρωπότητας από τον καπιταλισμό. Αυτό, λοιπόν, που ορισμένοι εκλαμβάνουν ως αντισημιτισμό του Μαρξ, στην πραγματικότητα αποτελεί μία ταξική και κοινωνική πραγματικότητα που περιγράφει ωμά ο Μαρξ και αφορά την μεγάλη χρηματική εξουσία που συγκέντρωναν οι ιουδαίοι, εν μέρει και ως αντιστάθμισμα της μη αναγνώρισης σε αυτούς πλήρων πολιτικών δικαιωμάτων. Με την χρηματική εξουσία που διέθετε, ο εβραίος ασκούσε πολιτική επιρροή υπερφαλαγγίζοντας έτσι τη δουλικότητα του πολίτη β’ κατηγορίας στην οποία τον εξωθούσε η κοινωνία όπου αρνούνταν (θρησκευτικά και πολιτιστικά) να ενσωματωθεί. Τη δουλικότητα αυτή την έβλεπε ο Μαρξ στους ιουδαίους της εποχής του κυρίως στο κυνήγι του χρήματος του οποίου γίνονταν δούλοι (αρχικά τοκογλύφοι και μετέπειτα τραπεζίτες). Γι’ αυτό και την κατήγγειλε με τους εν λόγω χαρακτηρισμούς. Καταγγέλλοντας, όμως, τον ιουδαϊσμό, ο Μαρξ δεν κατήγγελλε τους ιουδαίους αλλά τον καπιταλισμό και, φυσικά, μαζί με αυτόν και τον χριστιανισμό του οποίου ο ιουδαϊσμός ήταν πλέον η πεμπτουσία.
Όμως, τι αντιτείνουν στις ρατσιστικές ερμηνείες του μαρξικού κειμένου («Σχετικά με το Ιουδαϊκό Ζήτημα») άλλοι μη μαρξιστές συγγραφείς-μελετητές του Μαρξ ;

Ο καθηγητής πολιτικής θεωρίας στο πανεπιστήμιο του Έξετερ (ΗΠΑ) Iain Hamphsher-Monk γράφει σχετικά : «αυτή η δουλειά (για το Ιουδαϊκό ζήτημα) αναφέρεται συχνά ως απόδειξη για τον υποτιθέμενο αντισημιτισμό του Μαρξ, όμως μόνον η πλέον επιφανειακή ανάγνωσή του θα μπορούσε να στηρίξει μία τέτοια ερμηνεία» (βλ Iain Hampsher-Monk, A History of Modern Political Thought (1992), Blackwell Publishing, p. 496).

Επίσης, ο καθηγητής πολιτικής ιστορίας στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης David McLellan και ο συγγραφέας και πολιτικός συντάκτης του βρετανικού Γκάρντιαν Francis Wheen ισχυρίζονται πως οι αναγνώστες οφείλουν να ερμηνεύουν το «Σχετικά με το Ιουδαϊκό Ζήτημα» στο πλαίσιο της διαμάχης που είχε ο Μαρξ με τον Μπρούνο Μπάουερ («Το Ιουδαϊκό Ζήτημα») σχετικά με την χειραφέτηση των ιουδαίων στη Γερμανία. Λέει χαρακτηριστικά ο Francis Wheen : «αυτοί οι κριτικοί που το αντικρίζουν ως προοίμιο του (χιτλερικού) ‘Ο Αγών μου’, παραβλέπουν ένα ουσιαστικό σημείο. Παρά την αδέξια φρασεολογία και τα ωμά στερεότυπα, το δοκίμιο στην πραγματικότητα γράφηκε για να υπερασπιστεί τους εβραίους. Ήταν μία απάντηση στον Μπρούνο Μπάουερ, ο οποίος ισχυριζόταν πως δεν έπρεπε να χορηγηθούν πλήρη αστικά δικαιώματα στους εβραίους εκτός και εάν βαφτίζονταν χριστιανοί». Και αυτά τα λέει ο Wheen, ο οποίος επίσης λέγει για τον Μαρξ πως «εκτόξευε αντισημιτικές προσβολές και ωμή χαιρεκακία στους αντιπάλους του» (Wheen, F., Karl Marx, 1999, p. 55-56).
Από την πλευρά του, ο καθηγητής McLellan τονίζει πως ο Μαρξ χρησιμοποιούσε την λέξη ‘ιουδαϊσμός’ στη καθομιλουμένη, με την έννοια του εμπορίου, υποστηρίζοντας πως οι γερμανοί υποφέρουν και πρέπει να χειραφετηθούν από τον καπιταλισμό. Ο McLelallan συμπεραίνει πως οι αναγνώστες πρέπει να ερμηνεύσουν το β’ μισό του δοκιμίου του Μαρξ σαν ένα εκτεταμένο λογοπαίγνιο σε βάρος του Μπάουερ (Marx before Marxism, McLellan 1980, p.142).
 
Τέλος, ο Jonathan Sacks, κορυφαίος ραβίνος της Βρετανίας, θεωρεί την εφαρμογή του όρου ‘αντισημιτισμός’ στη περίπτωση του Μαρξ ως αναχρονισμό, γιατί όταν ο Μαρξ έγραψε το «Σχετικά με το Ιουδαϊκό Ζήτημα», ουσιαστικά όλοι οι μεγάλοι φιλόσοφοι εξέφραζαν αντισημιτικές τάσεις, όμως ο όρος ‘αντισημιτισμός’ δεν υπήρχε ακόμη και πολύ περισσότερο δεν είχε αναπτυχθεί μία ρατσιστική συνιστώσα του, ενώ λίγη επίγνωση υπήρχε για τις προκαταλήψεις των ευρωπαίων έναντι των εβραίων. Έτσι, σύμφωνα με τον Sacks, o Μαρξ απλώς εξέφραζε τον κοινό τρόπο σκέψης της εποχής του (Sacks, Jonathan (1997). The Politics of Hope. London: Jonathan Cape. pp. 98–108).

Οι άνθρωποι αυτοί δεν ήταν μαρξιστές αλλά πολιτικοί επιστήμονες, ιστορικοί ή θρησκευτικοί ηγέτες και δεν είχαν βέβαια και την καλύτερη άποψη για τον Μαρξ. Αυτό, όμως, δεν τους εμπόδισε να αρνηθούν την κατηγορία περί ρατσισμού που απηύθυναν στον Μαρξ όσοι ύπουλα ήθελαν να τον στιγματίσουν πολιτικά. Και εννοείται οι αντικειμενικοί μελετητές του Μαρξ δεν θα έμπαιναν στον κόπο να αρνηθούν την κατηγορία περί ρατσισμού όσον αφορά το σχετικό μαρξικό δοκίμιο εάν πίστευαν πως σε άλλα του γραπτά όντως εξέφραζε ρατσιστικές απόψεις. Ας δούμε, ωστόσο, ποια άλλα στοιχεία προσκομίζουν οι επικριτές του για να τεκμηριώσουν την περί ρατσισμού κατηγορία τους.
Ως ανταποκριτής της New York Daily Tribune, στο Λονδίνο, ο Μαρξ λέγεται (το άρθρο αλλού εμφανίζεται ως Leader article, ενώ δεν υπάρχει στην λίστα των άρθρων του Μαρξ που εμφανίζεται στο δίκτυο : http://www.marxists.org/archive/marx/works/subject/newspapers/new-york-t..., όμως λέγεται πως έχει αναδημοσιευτεί στο ‘Karl Marx, The Eastern Question’ ed. by Eleanor Marx & Edward Aveling, 1897: new ed. 1969 pp. 600-606) πως έγραψε στις 4-1-1856 ένα άρθρο με τίτλο «Το Ρωσικό δάνειο», όπου συζητά ένα διεθνές δάνειο που επιζητούσε η ρωσική κυβέρνηση προκειμένου να χρηματοδοτήσει τον πόλεμο της Κριμαίας. 

Στο άρθρο αυτό ο Μαρξ επιτίθετο στους εβραίους πιστωτές που συνεργάστηκαν για την σύναψη του δανείου και μεταξύ άλλων έλεγε τα εξής :
«Έτσι βρίσκουμε πως κάθε τύραννος στηρίζεται σε ένα εβραίο, όπως κάθε Πάπας στηρίζεται σε έναν Ιησουίτη. Αληθινά, η λαχτάρα των καταπιεστών θα ήταν χωρίς ελπίδα και η πρακτικότητα του πολέμου εκτός συζήτησης εάν δεν υπήρχε ένας στρατός Ιησουϊτών να πνίξει τη σκέψη και μία φούχτα εβραίων να λεηλατήσουν τις τσέπες…
 
Η πραγματική δουλειά γίνεται από τους εβραίους και μπορεί να γίνει μόνον από αυτούς καθώς μονοπωλούν τον μηχανισμό των μυστηρίων της τοκογλυφίας συγκεντρώνοντας την ενέργειά τους στο ανταλλακτικό εμπόριο κινητών αξιών. 

Εδώ και εκεί και οπουδήποτε ένα μικρό κεφάλαιο φλερτάρει μία επένδυση, υπάρχει πάντα κάποιος από αυτούς τους μικρούς Ιουδαίους έτοιμος να υποδείξει ή να προσφέρει ένα μικρό δάνειο…
Έτσι, τα δάνεια αυτά, τα οποία είναι μία κατάρα για τους ανθρώπους, μία καταστροφή για τους κατόχους τους και ένας κίνδυνος για τις κυβερνήσεις, γίνονται μία ευλογία για τους οίκους των παιδιών του Ιούδα. Αυτή η οργάνωση των Ιουδαίων τοκογλύφων είναι τόσο επικίνδυνη για τον κόσμο όσο είναι η αριστοκρατική οργάνωση των γαιοκτημόνων… Οι περιουσίες που συγκεντρώνουν αυτοί οι τοκογλύφοι είναι τεράστιες, αλλά οι αδικίες και τα βάσανα που συνεπάγονται για τον κόσμο και η ενθάρρυνση που έτσι προσφέρεται στους καταπιεστές του παραμένουν ακόμη ανείπωτες…
Το γεγονός ότι πριν 1855 χρόνια ο Χριστός εκδίωξε τους Ιουδαίους τοκογλύφους από τον ναό και ότι οι τοκογλύφοι της εποχής μας στρατολογημένοι στην πλευρά της τυραννίας τυχαίνει να είναι πάλι Εβραίοι, ίσως δεν είναι τίποτα παραπάνω από μία ιστορική σύμπτωση. 

Οι Εβραίοι τοκογλύφοι της Ευρώπης κάνουν μόνον σε μεγαλύτερη και πιο αποκρουστική κλίμακα αυτό που άλλοι το κάνουν σε μικρότερη και λιγότερο σημαντική. 
Αλλά είναι μόνον επειδή οι Εβραίοι είναι τόσο ισχυροί που είναι επίκαιρη και σκόπιμη η έκθεση και ο στιγματισμός της οργάνωσής τους»
— Karl Marx, Leader article, New York Tribune, 4 January 1856. As reproduced in The Eastern Question: Letters Written from 1853 to 1856 Dealing with the Events of the Crimean War by Karl Marx, Eleanor Marx Aveling, Edward Bibbins Aveling, Routledge, 1994 pages 600-606.


Επίτηδες παρέθεσα τα μακροσκελή αυτά αποσπάσματα για να καταλάβουμε ότι αυτό για το οποίο κατηγορεί τους εβραίους ο Μαρξ δεν ήταν κάποιο γενετικό ελάττωμα που καθιστούσε τη φυλή τους κατώτερη των ‘ευρωπαϊκών φυλών και εθνών’ (ο ίδιος ήταν άμεσα εβραϊκής καταγωγής) ή η θρησκεία τους καθεαυτή (ο Μαρξ ήταν άθεος). Δεν έκφραζε, δηλαδή, κάποιο είδος ρατσισμού κατά των εβραίων. Αν κατηγορεί και λοιδορεί τους εβραίους ο Μαρξ είναι για την θέση τους στη αστική κοινωνία ως βάσης εκκόλαψης του κεφαλαίου και δη του πλέον παρασιτικού τμήματός του, του χρηματοπιστωτικού. Βεβαίως και δεν ήταν όλοι οι εβραίοι τοκογλύφοι, όμως ήταν μέρος της ταχέως ανερχόμενης μεσοαστικής και αστικής τάξης και βασικός εκπρόσωπος του τοκογλυφικού ‘επαγγέλματος’.

 Οι εβραίοι συμβόλιζαν τον τοκογλύφο εκμεταλλευτή όσων βρίσκονταν στην ανάγκη να δανεισθούν.

  Και αυτό ακριβώς κατήγγειλε ο Μαρξ στα γραπτά του. Τον αστό πίσω από τον εβραίο. Η οπτική του είναι ξεκάθαρα ταξική, όχι ρατσιστική. Τώρα, αν οι εκφράσεις που χρησιμοποιεί είναι υπέρμετρα προσβλητικές και υπερβολικές και εάν υποδηλώνουν κάποια απόκρυφα προσωπικά συναισθήματα αυτό είναι στην κρίση της ψυχανάλυσης και όχι της πολιτικής ιστορικής αξιολόγησης.
Εδώ θέλω να υπενθυμίσω μόνον δύο πράγματα :
Πρώτο, ο Μαρξ ήταν συνήθως δηκτικός και οξύς στους χαρακτηρισμούς που χρησιμοποιούσε για τους περισσότερους πολιτικούς αντιπάλους του ήταν αυτοί ήταν τάξεις, πολιτικές ομάδες, ιδεολογικά ρεύματα ή φυσικά πρόσωπα. Και αυτό δεν αποτελεί στοιχείο μόνον της προσωπικότητας του ανθρώπου όπως ορισμένοι εύκολα υποθέτουν, όσο κυρίως της εκρηκτικής και αντιφατικής εποχής που έζησε και αυτού που ο ίδιος εκπροσωπούσε ως ένα νεογέννητο πολιτικό κίνημα.


Γιατί, λοιπόν, οι εβραίοι-αστοί-τοκογλύφοι να αποτελούσαν εξαίρεση στην αντιμετώπισή του.
 

Δεύτερο, η μητέρα και η αγαπημένη κόρη του Μαρξ ήταν και παρέμειναν ουσιαστικά πάντα εβραίες και ήταν περήφανες γι’ αυτό όσο και τον ίδιο τον Κάρολο. Το ίδιο και οι δύο παιδικοί του φίλοι, όπως και άλλοι μετέπειτα μαρξιστές εβραϊκής καταγωγής. Αν πίστευαν πως ήταν ρατσιστής και αντισημίτης θα τον αγαπούσαν τόσο πολύ ; Δεν νομίζω.

Ας δούμε τώρα και το τελευταίο προβαλλόμενο ως σημαντικό ‘πειστήριο’ της περί ρατσισμού κατηγορίας κατά του Μαρξ. Αντιγράφω από σχόλιο του jboy στο ποστ περί Σαρτρ Β’ :
«Τον Ιούλιο του 1862 σε ένα γράμμα στον Ενγκελς, αναφερόμενος στον Φέρντιναντ Λασσάλ, ο Μαρξ έγραψε: 
"είναι τώρα εντελώς καθαρό ότι όπως αποδεικνύεται από το σχήμα του κρανίου του και τα μαλλιά του, προέρχεται από νέγρους της Αιγύπτου υποθέτοντας ότι η μητέρα του ή η γιαγιά του δεν είχαν ζευγαρώσει με νέγρο. Αυτή ή ένωση του Ιουδαϊσμού, του Γερμανισμού με έναν απλό νέγρο θα πρέπει να παρήγαγε κάτι το ιδιότυπο...".
το απόσπασμα που παρέθεσα εγώ έχει σαφές ρατσιστικό περιεχόμενο αφού για να βρίσει τον πολιτικό του αντίπαλο που μισούσε, τον αποκαλεί Ιουδαίο νέγρο.
Παραθέτω και ένα άλλο απόσπασμα από γράμμα του Ένγκελς αυτή τη φορά:
Τον Απρίλιο του 1887 σε γράμμα προς τη γυναίκα του Πωλ Λαφάργκ έγραψε για τον Πωλ: "Όντας στην ιδιότητά του ως νέγρος, ένα σκαλοπάτι πιο κοντά από μας στο ζωικό βασίλειο, είναι ο πιο κατάλληλος εκπρόσωπος αυτής της γειτονιάς".»

Σχετικά με το πρώτο σκέλος του σχολίου αυτού απάντησα τότε ως εξής :
Νέγροι ήταν οι μαύροι της Αφρικής που σκλαβώθηκαν και μεταφέρθηκαν στις πολιτείες του Νότου. Συνεπώς, η λέξη νέγρος ήταν συνώνυμη του αμόρφωτου σκλάβου (μην ξεχνάμε πως τυπικά οι νέγροι απελευθερώθηκαν το 1865) και ο πολιτικός χαρακτηρισμός κάποιου σαν νέγρου ενάμισι αιώνα πριν δεν υποδήλωνε τίποτα άλλο από την καθυστέρηση και δουλικότητα που μπορεί να επιδείκνυε με την καθημερινή στάση και πολιτική συμπεριφορά του. Υπό αυτή την έννοια ο χαρακτηρισμός του Λασάλ ως "ιουδαίου νέγρου" από τον Μαρξ ενέχει τη διπλή κατηγορία της οπισθοδρομικότητας και δουλικότητας και δεν σχετίζεται καθόλου με ρατσισμό ή αντισημιτισμό. 


Πρέπει κάποιος να μην έχει διαβάσει καθόλου Μαρξ για να δέχεται εκλεκτικά ερμηνείες αποσπασμάτων του από τους επικριτές (και μόνον) που μόνο στόχο έχουν να δυσφημήσουν τον άνδρα και μέσω αυτού το έργο του. 

Είναι υπερβολή έως αστειότητα το να δέχεται κανείς έναν χαρακτηρισμό έξω από το πλαίσιο της εποχής που χρησιμοποιήθηκε και χωρίς να καταλαβαίνει το νόημα που του προσέδιδε ο χρήστης του, για να τον προβάλλει ως απόδειξη ρατσισμού. Και όλα αυτά για έναν επαναστάτη-ανθρωπιστή του οποίου το έργο βοά για το αντίθετο και ο οποίος πρώτος κάλεσε τους προλετάριους όλου του κόσμου να ενωθούν..
Για να καταλάβει κανείς γιατί χαρακτήριζε ο Μαρξ τον Λασσάλ έτσι πρέπει να γνωρίζει μερικά βασικά πράγματα για τον Λασσάλ και να διαβάσει όλο το γράμμα και όχι μία αποκομμένη παράγραφο :
(βλ http://www.marxists.org/archive/marx/works/1862/letters/62_07_30a.htm)
Η ουσία είναι πως ο Μαρξ έβλεπε στο πρόσωπο του Λασσάλ έναν άνθρωπο πολιτικά ενεργό, μεταρρυθμιστή, με μη επαναστατικές αντιλήψεις, ο οποίος έκανε ως σύμβουλος ηγεμόνων αστική πολιτική, ήταν συνδεδεμένος με την αριστοκρατία και εμμέσως δεμένος με το χρήμα. Αυτά νομίζω αρκούν προς το παρόν ως ερμηνεία της περιφρόνησης που εκδηλώνει με τους εν λόγω χαρακτηρισμούς για την δουλικότητα και οπισθοδρομικότητα του Λασσάλ στην συγκεκριμένη παράγραφο.

Σε ότι αφορά, όμως, τον Λαφάργκ η επίκκληση του χαρακτηρισμού του Μαρξ προς αυτόν ως ρατσιστικού είναι τουλάχιστον αστεία. Γιατί ο Λαφάργκ ήταν ο αγαπημένος του γαμπρός. Γιατί τον χαρακτηρισμό τον αναφέρει εντελώς περιπαικτικά σε επιστολή του προς την κόρη και σύζυγό του Λαφάργκ η οποία σε διαφορετική περίπτωση θα είχε προσβληθεί και φυσικά μαλώσει με τον πατέρα της (πράγμα το οποίο ουδέποτε έγινε). Γιατί ακόμη ο Λαφάργκ αποκαλούσε με περηφάνια ο ίδιος τον εαυτό του νέγρο, αφού είχε γεννηθεί στην Κούβα και μόνον ο ένας – όπως έλεγε – από τους 4 παπούδες/γιαγάδες του ήταν χριστιανός γάλλος πολίτης (οι άλλοι τρεις ήταν Τζαμαϊκανής, Αϊτινής και Ιουδαϊκής καταγωγής). Γι’ αυτό και ο ίδιος έλεγε πως ήταν «διεθνιστής από αίμα» πριν γίνει από ιδεολογία (μαρξιστής). Επίσης, του άρεσε να λέει πως στις φλέβες του έτρεχε αίμα από τρεις καταπιεσμένες ράτσες ανθρώπων και όταν ο Daniel DeLeon τον ρώτησε για την καταγωγή του, απάντησε πως «είμαι ο πιο περήφανος για τη νέγρικη καταγωγή μου» ( Paul Lafargue and the Founding of French Marxism, 1842-1882 , pp. 14-15).
Από την πλευρά τους, Μαρξ και Ένγκελς θεωρούσαν τον Λαφάργκ κάπως ανώριμο και παρορμητικό ή υπεραισιόδοξο σαν μαρξιστή και πίστευαν πως πάντα κουβαλούσε μέσα του μέρος από τον νεανικό του αναρχισμό. Με αυτήν ακριβώς την έννοια (ασχέτως εάν είχαν δίκιο ή όχι) και γνωρίζοντας πως δεν ετίθετο ζήτημα παρεξήγησης από ένα αγαπημένο πρόσωπο τον χαρακτήριζαν ‘νέγρο’. Όχι γιατί θεωρούσαν τους μαύρους κατώτερη ή διανοητικά ανάπηρη ράτσα ανθρώπων, αλλά γιατί οι μαύροι ήταν ακόμη οι σύγχρονοι αμόρφωτοι σκλάβοι της εποχής τους.
(συνεχίζεται)




ΠΗΓΗ: enet.gr



Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

ΔΕΚΤΑ ΕΠΩΝΥΜΑ - ΕΜΠΕΡΙΣΤΑΤΩΜΕΝΑ - ΕΥΑΝΑΓΝΩΣΤΑ ΣΧΟΛΙΑ

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...