Πώς το χταπόδι καταφέρνει να μην μπλέκει τα… μπούτια του!

Ευαγγελία Αναστασάκη |

 

Αν αισθάνεστε ήδη αδέξιος με τα δύο πόδια και τα δύο χέρια σας, φανταστείτε πόσο δύσκολο θα ήταν να ελέγχετε οκτώ άκρα ταυτόχρονα. Κι όμως, για το χταπόδι δεν είναι τόσο δύσκολη υπόθεση. Μελέτη που δημοσιεύεται στην έγκριτη επιθεώρηση Current Biology εξετάζει για πρώτη φορά τον τρόπο κίνησης αυτού του μοναδικού κεφαλόποδου μαλακίου. Προηγούμενες μελέτες στο χταπόδι, σημειώνουν οι ερευνητές, εστιάζονταν σε στοχευμένες κινήσεις, όπως για παράδειγμα το τέντωμα ενός πλοκαμιού που προσπαθεί να πιάσει ένα κομμάτι τροφής. Για να μάθουν πώς το κοινό χταπόδι (Octopus vulgaris) συγχρονίζει τα πλοκάμια του καθώς έρπει στο βυθό, η ερευνητική ομάδα στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ βιντεοσκόπησε με κάμερα υψηλής ταχύτητας χταπόδια που σέρνονταν πάνω σε διάφορα αντικείμενα.

 

 

Η επιδεξιότητα και η χάρη του μαλάκιου, έδειξε η ανάλυση των εικόνων, οφείλεται κυρίως στην ακτινωτή συμμετρία των άκρων (τα πλοκάμια εκτείνονται συμμετρικά γύρω από το στόμα σαν τις ακτίνες ενός κύκλου). Για να μετακινηθεί, το χταπόδι αρχικά κολλάει τα πλοκάμια του στο βυθό και στη συνέχεια τα τεντώνει προς μία κατεύθυνση, οπότε το σώμα του ωθείται προς την αντίθετη πλευρά. Επειδή τα πλοκάμια έχουν ακτινωτή συμμετρία, το μόνο που χρειάζεται να κάνει το μαλάκιο για να επιλέξει κατεύθυνση κίνησης είναι να αποφασίσει ποια πλοκάμια θα τεντώσει: για να κινηθεί προς τα δεξιά, τεντώνει τα αριστερά πλοκάμια και το αντίστροφο.

Επιπλέον, τα βίντεο αποκάλυψαν ότι το κοινό χταπόδι μπορεί να αλλάξει κατεύθυνση χωρίς να ρυθμίζει αναλόγως τον προσανατολισμό του σώματος. Με άλλα λόγια, μπορεί να κινηθεί προς τα πίσω ή προς τα δεξιά ενώ το κεφάλι κοιτάζει προς τα εμπρός -ένας τρόπος κίνησης που οι άνθρωποι δεν μπορούν να εφαρμόσουν χωρίς σκέψη. Το συμπέρασμα είναι ότι ο εγκέφαλος του μαλακίου ελέγχει ξεχωριστά τη στάση του σώματος και την κατεύθυνση κίνησης, σε αντίθεση με τον άνθρωπο και άλλα ζώα που αμφίπλευρη συμμετρία (η δεξιά και η αριστερή πλευρά είναι συμμετρικές). Το τρίτο στοιχείο που αποκαλύπτει η μελέτη είναι ότι οι κινήσεις του χταποδιού δεν είναι ρυθμικές όπως σε άλλα είδη -από τα έντομα μέχρι τους ανθρώπους, τα περισσότερα ζώα κινούν ρυθμικά τα πόδια τους το ένα μετά το άλλο, το χταπόδι όμως όχι.

Σε συνδυασμό, τα ευρήματα της μελέτης δείχνουν να εξηγούν πώς ένα ζώο με σχετικά μικρό εγκέφαλο μπορεί να ελέγχει ανεξάρτητα και ταυτόχρονα οκτώ άρθρα. Σύμφωνα μάλιστα με τους ερευνητές, τα αποτελέσματα της μελέτης δείχνουν να καταρρίπτουν μια παλιά ιδέα της Βιολογίας, σύμφωνα με την οποία οι στρατηγικές κίνησης εξελίσσονται έτσι ώστε να ακολουθούν τη δομή του σώματος. Τα χταπόδια δείχνουν αντίθετα να υπακούν στην αρχή της «Ενσωματωμένης Οργάνωσης» (Embodied Organization), μια πρόσφατη επινόηση που εφαρμόζεται για την ανάπτυξη βιομιμητικών ρομπότ. «Η ιδέα αυτή, την οποία δανειστήκαμε από τη Ρομποτική, υποστηρίζει ότι η βέλτιστη συμπεριφορά ενός αυτόνομου ρομπότ ή ζώου επιτυγχάνεται ως αποτέλεσμα της βελτιστοποίησης των αμοιβαίων και δυναμικών αλληλεπιδράσεων ανάμεσα στον εγκέφαλο, το σώμα και το διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον» λέει ο Γκάι Λίβαϊ, μέλος της ερευνητικής ομάδας.

Με άλλα λόγια, ο τρόπος κίνησης ενός ζώου εξελίσσεται παράλληλα και είναι αλληλένδετος με την αρχιτεκτονική του νευρικού συστήματος, το σχέδιο του σώματος και το περιβάλλον. Δεδομένης της άνεσης των κινήσεων του χταποδιού, ίσως τελικά είναι κρίμα που οι άνθρωποι δεν εξελίχθηκαν να έχουν τέσσερα χέρια.

πηγή: in.gr